Het hepatitis B-virus (HBV) is een zeer besmettelijke ziekteverwekker die de lever aantast, wat vaak leidt tot ernstige ziekten zoals levercirrose en leverkanker. De belangrijkste manier van overdracht is via de uitwisseling van lichaamsvloeistoffen, vooral bloed. Voor mensen die drugs injecteren is het delen van naalden een activiteit met een hoog risico die de kans op het oplopen van het virus aanzienlijk vergroot. In dit artikel onderzoeken we hoe Hepatitis B zich verspreidt via gedeelde naalden, identificeren we risicofactoren onder drugsgebruikers en presenteren we effectieve maatregelen om overdracht te voorkomen.
Wat is hepatitis B?
Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus (HBV), dat zich voornamelijk richt op hepatocyten (levercellen). Het virus kan zowel acute als chronische infecties veroorzaken. In sommige gevallen wordt HBV door het immuunsysteem opgeruimd, maar in andere gevallen blijft het virus bestaan, wat leidt tot langetermijncomplicaties zoals levercirrose of kanker.
- Acute infectie: Deze vorm duurt enkele weken tot enkele maanden en veel mensen hebben geen of milde symptomen.
- Chronische infectie: Wanneer het virus langer dan zes maanden in het lichaam blijft, leidt dit vaak tot ernstige leveraandoeningen. Chronische hepatitis B komt vaker voor bij baby’s en jonge kinderen die het virus op jonge leeftijd oplopen.
Meer informatie over Hepatitis B
Overdracht van hepatitis B door het delen van naalden
Het hepatitis B-virus wordt voornamelijk overgedragen via bloed, sperma of andere lichaamsvloeistoffen van een geïnfecteerde persoon. Onder drugsgebruikers vormt het delen van naalden een aanzienlijk risico omdat het virus tot zeven dagen buiten het lichaam kan overleven, waardoor zelfs opgedroogd bloed besmettelijk is.
Daarom is het cruciaal voor mensen die risico lopen, zoals drugsgebruikers, om regelmatig een hepatitis B test te ondergaan. Dit stelt hen niet alleen in staat om hun eigen gezondheid te monitoren, maar kan ook helpen om verdere verspreiding van het virus te voorkomen. Vroege detectie via een hepatitis B test maakt tijdige behandeling mogelijk, wat complicaties zoals levercirrose en kanker kan verminderen.
Hoe verspreidt het delen van naalden Hepatitis B?
- Hergebruik van naalden en spuiten: Wanneer drugsgebruikers naalden delen, kunnen sporen bloed van de ene gebruiker worden doorgegeven aan anderen. Zelfs een kleine, onzichtbare hoeveelheid besmet bloed kan het virus overdragen.
- Backloading: Hierbij worden drugs van de ene spuit in de andere overgebracht door de zuiger te verwijderen en de substantie in de achterkant van de spuit te spuiten. Als de eerste spuit HBV bevat, kan het virus zich gemakkelijk verspreiden naar anderen.
- Milieuverontreiniging: Op plaatsen waar drugs worden geïnjecteerd, kunnen bloedspatten of besmette oppervlakken (bijv. tafels of ruimtes waar drugs worden bereid) het virus herbergen, waardoor het risico op overdracht toeneemt.
Injectieapparatuur en overdracht van hepatitis B
Naast naalden kan ook andere apparatuur die wordt gebruikt om drugs te bereiden, zoals lepels, water en katoenfilters, microscopische sporen van bloed bevatten. Deze besmette apparatuur vormt een groot risico op de verspreiding van hepatitis B. De hepatitis B incubatietijd varieert doorgaans tussen de 30 en 180 dagen, afhankelijk van de hoeveelheid virus die is overgedragen en de algemene gezondheid van de persoon. Tijdens deze incubatieperiode kunnen geïnfecteerde personen de ziekte al verspreiden zonder symptomen te vertonen, wat het risico bij het delen van drugsapparatuur aanzienlijk vergroot. Dit maakt preventieve maatregelen, zoals het gebruik van schone apparatuur, des te crucialer voor het voorkomen van besmetting.
Waarom lopen drugsgebruikers een hoger risico op hepatitis B?
Verschillende factoren verhogen het risico op besmetting met hepatitis B onder drugsgebruikers:
- Gebrek aan toegang tot schone naalden: In landen met een streng drugsbeleid kan de toegang tot schone spuiten beperkt zijn. Hierdoor worden mensen die drugs injecteren gedwongen om naalden te delen of opnieuw te gebruiken, waardoor de kans op overdracht van HBV toeneemt.
- Lage vaccinatiegraad: Hoewel vaccins zeer effectief zijn tegen hepatitis B, krijgen veel drugsgebruikers ze niet. Beperkte toegang tot gezondheidszorg, gebrek aan bewustzijn en prioriteit voor andere drugsgerelateerde gezondheidskwesties zijn belangrijke barrières.
- Stigmatisering en marginalisering: Sociale stigmatisering ontmoedigt drugsgebruikers om hulp te zoeken, inclusief testen, vaccinatie en behandeling voor hepatitis B. Angst voor juridische gevolgen en discriminatie verergert dit probleem, wat leidt tot onveilige injectiepraktijken.
- Risicovol gedrag: Naast het delen van naalden vertonen drugsgebruikers vaak ander risicovol gedrag, zoals onveilige seks, waardoor ze nog kwetsbaarder worden voor hepatitis B en andere infecties.
Hepatitis B voorkomen bij drugsgebruikers
Het voorkomen van hepatitis B onder drugsgebruikers is cruciaal voor de volksgezondheid. Van verschillende interventies is aangetoond dat ze het aantal overdrachten verminderen. Echter, naast preventieve maatregelen, is het belangrijk om ook aandacht te besteden aan de Hepatitis B symptomen. Veel mensen die geïnfecteerd zijn met het virus vertonen in het begin weinig tot geen symptomen, wat de verspreiding verder kan verergeren, vooral onder drugsgebruikers.
Symptomen zoals vermoeidheid, misselijkheid, geelzucht en pijn in de bovenbuik kunnen pas in een later stadium optreden, waardoor veel mensen niet weten dat ze besmet zijn. Vroege herkenning van deze symptomen en toegang tot test- en behandelprogramma’s kan helpen om verdere overdracht te voorkomen en ernstige levercomplicaties zoals cirrose of kanker te beperken.
- Programma’s voor naalden en spuiten (NSP’s): Deze programma’s bieden drugsgebruikers toegang tot schone injectieapparatuur, waardoor het risico op door bloed overgedragen infecties aanzienlijk afneemt. Landen met goede NSP’s, zoals Australië en delen van West-Europa, hebben lagere HBV-overdrachtscijfers gezien.
- Opiaatsubstitutietherapie (OST): Programma’s zoals methadon– en buprenorfinebehandeling bieden alternatieven voor injecteerbare drugs, waardoor naalden minder vaak worden gebruikt en de kans op overdracht van HBV afneemt.
- Vaccinatiecampagnes: Hepatitis B-vaccins zijn cruciaal in het voorkomen van infectie. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt aan dat vaccinatieprogramma’s zich richten op risicogroepen, waaronder drugsgebruikers. Het aanbieden van vaccins via rehabilitatiecentra, opvanghuizen en spuitomruilprogramma’s kan de toegankelijkheid vergroten.
- Onderwijs en bewustwording: Drugsgebruikers voorlichten over de risico’s van het delen van naalden en het belang van het gebruik van schone apparatuur kan veiliger praktijken bevorderen. Volksgezondheidscampagnes moeten een niet-oordelende, ondersteunende omgeving bevorderen om deelname aan preventieve maatregelen aan te moedigen.
- Routinetests en behandeling: Regelmatige screening op Hepatitis B kan helpen om besmette personen vroegtijdig te identificeren, waardoor een tijdige behandeling mogelijk is en het risico op verdere overdracht wordt verkleind. In omgevingen met een hoog risico, zoals gevangenissen of daklozenopvang, moeten gerichte tests worden uitgevoerd.
Belemmeringen voor preventie en behandeling
Ondanks de beschikbaarheid van preventieve maatregelen zijn er verschillende uitdagingen die de inspanningen om hepatitis B onder drugsgebruikers onder controle te krijgen, belemmeren:
- Criminalisering van drugsgebruik: In veel landen wordt drugsgebruik zwaar bestraft, waardoor gebruikers uit angst voor arrestatie worden ontmoedigd om gebruik te maken van gezondheidszorg zoals naaldruil of HBV-tests.
- Stigmatisering in de gezondheidszorg: Drugsgebruikers worden vaak gediscrimineerd door zorgverleners, waardoor hun toegang tot preventieve diensten zoals vaccinatie of schadebeperkingsprogramma’s verder wordt beperkt.
- Gebrek aan schadebeperkingsprogramma’s: In sommige lage- en middeninkomenslanden zijn schadebeperkingsprogramma’s schaars of worden ze ondergefinancierd, waardoor drugsgebruikers kwetsbaar blijven voor hepatitis B en andere infecties.
- Psychosociale barrières: Geestelijke gezondheidsproblemen, dakloosheid en gebrek aan sociale steun maken het moeilijk voor drugsgebruikers om prioriteit te geven aan HBV-preventie en -behandeling.
Conclusie: Aanpak van hepatitis B in gemeenschappen die drugs gebruiken
Overdracht van hepatitis B via gedeelde naalden is een dringend probleem voor de volksgezondheid, vooral onder mensen die drugs injecteren. Naast hepatitis B kunnen injecterende druggebruikers ook worden blootgesteld aan andere seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s), zoals hiv. Daarom is het van cruciaal belang dat risicogroepen regelmatig worden getest. Het promoten van laagdrempelige mogelijkheden om een SOA zelftest kopen kan helpen om infecties vroegtijdig op te sporen en verdere verspreiding te voorkomen.
Door te begrijpen hoe het virus zich verspreidt en uitgebreide preventiestrategieën te implementeren – waaronder vaccinatie, schadebeperkingsprogramma’s en voorlichting – kan de prevalentie van HBV in deze gemeenschappen aanzienlijk worden verminderd. Het aanpakken van de sociale en systemische barrières, zoals stigmatisering en criminalisering, zal essentieel zijn in het terugdringen van de overdracht van dit zeer besmettelijke virus.
Vaardig in non-profitorganisaties, anesthesie, spoedeisende geneeskunde, SOA-specialist en curriculumontwikkeling. Sterke onderwijsprofessional met een doctor in de wijsbegeerte (Ph.D.) gericht op ziekten en verpleegkunde met de nadruk op verpleegkundeonderwijs.
