Spirochaeta pallida is de bacterie die syfilis veroorzaakt. Dit is nog zo’n soa die bekend staat om zijn vermogen om orgaansystemen te beschadigen en, indien aangepakt, te leiden tot chronische gezondheidsproblemen. Hoewel syfilis te genezen is, blijft het een belangrijk probleem voor de volksgezondheid vanwege de kans op de ernstigste complicaties – vooral als deze niet worden gediagnosticeerd en niet worden behandeld. Om verspreiding van de ziekte te voorkomen en de individuele en publieke gezondheid te beschermen, is het van cruciaal belang om te begrijpen hoe syfilis zich verspreidt.
In dit artikel wordt in meer detail uitgelegd hoe syfilis wordt verspreid, hoe de ziekte wordt overgedragen en welk gedrag of welke omstandigheden iemand in gevaar brengen. Als we alle risico’s begrijpen die iemand kan lopen om geïnfecteerd te raken, is het gemakkelijker om preventieve maatregelen te nemen en betere keuzes te maken om zichzelf en hun partners te beschermen tegen deze dodelijkste soa.
Hoe krijg je syfilis?
De belangrijkste manier om syfilis over te dragen is direct contact met syfilitische zweren die chancres worden genoemd. Mensen kunnen syfilis krijgen doordat een of meer van de genitale, anale, rectum- of mondzweren met elkaar in contact komen tijdens vaginale, anale of orale gemeenschap. Het is daarom essentieel om regelmatig een Syfilis test te doen, aangezien er meerdere belangrijke kanalen zijn waarlangs syfilis zich kan verspreiden.
Seksueel contact
Geslachtsgemeenschap is de voornaamste manier van overdracht van syfilis. De bacteriën dringen het lichaam binnen via slijmvliezen of kleine sneetjes in de huid tijdens seksuele activiteit. De volgende zijn de belangrijkste manieren van seksuele overdracht:
Vaginale geslachtsgemeenschap
Vaginale geslachtsgemeenschap kan syfilis verspreiden als een seksuele partner een syfilitische zweer heeft op zijn of haar genitaliën. Een pijnlijke plek ziet er misschien niet anders uit en voelt ook niet anders aan, maar is ontzettend besmettelijk.
Anale geslachtsgemeenschap
Syfilis kan worden opgelopen via anale geslachtsgemeenschap als er direct contact is met zweertjes rond de anus of het rectum. Het risico is hoger bij onbeschermde anale geslachtsgemeenschap.
Een andere manier van overdracht
Orale seks is een andere manier waarop syfilis zich verspreidt. Het genitale of anale gebied van een partner kan besmet worden met syfiliszweren als de patiënt er een in de mond of rond de mond heeft. Op dezelfde manier kan iemand met een zweer in de genitaliën de mond of keel van een andere partner aantasten.
Syfilis infecteert uitsluitend bijna alle delen van het lichaam. Het kan worden overgedragen via bijna alle vormen van onbeschermd seksueel contact. Het is vermeldenswaard dat niet iedereen zweren vertoont, omdat ze verborgen kunnen raken in moeilijk zichtbare delen, zoals de vagina of het rectum.
Huid-op-huid contact
Hoewel syfilis voornamelijk wordt verspreid door seksueel contact, kan het ook worden verspreid door direct contact met een open wond bij elke vorm van intiem contact en niet noodzakelijkerwijs penetrerende seks. Als de bacterie bijvoorbeeld wordt opgelopen door het aanraken van of wrijven tegen een wond tijdens het voorspel of een andere vorm van intieme lichamelijke relaties, kan dit leiden tot infectie.
Syfilis symptomen kunnen variëren afhankelijk van het stadium van de infectie. Hoewel de meeste overdracht plaatsvindt in het genitale gebied, de anus of de mond, kunnen zweren ook andere delen van het lichaam treffen, zoals de handen of de buik. Contact met een van deze zweren kan leiden tot overdracht. In de vroege stadia kunnen syfilis symptomen subtiele tekenen zoals kleine pijnloze zweren zijn, maar als de infectie zich ontwikkelt, kunnen er huiduitslag, koorts en vermoeidheid optreden. Het herkennen van syfilis symptomen is essentieel voor vroege diagnose en behandeling.
Aangeboren verspreiding van moeder op kind
Hiervan is sprake als de met syfilis besmette moeder de ziekte doorgeeft aan haar baby, in de baarmoeder of tijdens de bevalling. De moeder doet dit via de placenta en als de ziekte onbehandeld bij de baby blijft, kan deze zich verder ontwikkelen. Het kan leiden tot zeer ernstige gezondheidsproblemen bij de baby. Congenitale syfilis kan leiden tot vroeggeboorte, doodgeboorte of ernstige gezondheidsproblemen zoals misvorming, neurologische schade, blindheid, doofheid of overlijden. Het belangrijkste in dit stadium is vroegtijdige opsporing en behandeling tijdens de zwangerschap. Het testen op syfilis moet een vaste routine worden voor zwangere vrouwen die prenatale zorg krijgen, zodat aangeboren syfilis een halt toegeroepen kan worden door vroegtijdige behandeling met antibiotica. Fatale complicaties voor de baby kunnen niet worden voorkomen als de ziekte onbehandeld blijft, omdat het gevaar dan wordt vermenigvuldigd.
Bloedtransfusies
Hoewel mensen syfilis kunnen hebben opgelopen door bloedtransfusies, hebben de meeste moderne vormen van screening het risico effectief verminderd. Mensen kregen syfilis door besmet bloed te ontvangen van een besmette donor. Dankzij de technologie en de strenge screening van bloed is deze manier van overdracht tegenwoordig echter zeer minimaal. Bloedbanken en zorgverleners screenen het gedoneerde bloed op syfilis en andere infectieziekten om de voorraden voor de ontvangers veilig te stellen.
Zelfs in streng gereguleerde landen is de kans op syfilis via een bloedtransfusie praktisch nul. In minder gereguleerde gebieden met een minder robuuste infrastructuur of minder strenge tests is de kans echter extreem klein. Blijft over. Het is vermeldenswaard dat, hoewel syfilis kan worden opgelopen via verschillende manieren van overdracht, dit tegenwoordig niet veel meer bijdraagt aan de aanwezige risico’s vanwege het veiligheidsniveau dat in alle medische instellingen over de hele wereld is vastgesteld.
Zoenen
Syfilis kan worden overgedragen door krachtig zoenen als er een actieve chancre is, een syfilitische zweer in of rond de lippen. Dit is echter zeer zeldzaam. Dergelijke zweertjes zijn zeer besmettelijk en contact tijdens zeer intieme momenten ermee kan de overdracht teweegbrengen. De kans op een dergelijke overdracht is klein; toch is er altijd een overdrachtsmogelijkheid als de zweertjes zich in de mondholte bevinden.
Wat verhoogt het risico op besmetting?
Syfilis incubatietijd speelt ook een belangrijke rol bij het begrijpen van de overdracht van syfilis. Naast het begrijpen van hoe syfilis wordt overgedragen, is het cruciaal om te weten dat de incubatietijd – de periode tussen besmetting en het verschijnen van symptomen – varieert van 10 tot 90 dagen. Gedurende deze tijd kan iemand al besmettelijk zijn zonder symptomen te vertonen. Verschillende factoren, zoals gedrag, sociale omstandigheden en gezondheidstoestand, kunnen iemands vatbaarheid voor syfilis beïnvloeden.
Het bewustzijn van de incubatietijd kan helpen bij het vroegtijdig opsporen en behandelen van de ziekte, wat het risico op verdere verspreiding vermindert. Enkele van de belangrijkste risicofactoren voor infectie met syfilis zijn:
Mannelijke seksuele partners
Seksuele en genderminderheidsgroepen vormen de meerderheid van de mannen die besmet zijn met syfilis, en ook mannen met mannelijke seksuele partners vormen een groot deel van de nieuwe gevallen. Verschillende factoren zijn verantwoordelijk voor dit verhoogde risico. Van alle risicovolle seksuele praktijken is onbeschermde anale geslachtsgemeenschap het meest risicovolle gedrag dat druk uitoefent op de penis in de richting van gebieden die niet kunnen worden bereikt door condooms om chancres te vinden. MSM hebben vaker seksuele partners, waardoor de kans op blootstelling aan syfilis toeneemt.
Meerdere seksuele partners
Deelname aan meerdere seksuele partners verhoogt het risico op syfilis. Je loopt kans op besmetting als je vaak van partner wisselt of seksueel contact hebt met iemand van wie de infectie niet bekend is. Hoe meer partners je hebt, hoe groter de kans dat je een besmet persoon tegenkomt.
Onbeschermde seksuele contacten
Onbeschermd oraal, anaal of vaginaal seksueel contact leidt tot een van de grootste risico’s om syfilis op te lopen. In dergelijke omstandigheden verhoogt een gebrek aan bescherming door de afwezigheid van gebitsbeschermers of condooms de kans op direct contact met syfilitische zweren. Condooms kunnen helpen om het risico op overdracht te verminderen, maar ze zijn geen volledige preventie omdat de zweren zich op plaatsen bevinden die het condoom niet bedekt, bijvoorbeeld in het scrotum of de anus en schaamstreek.
Gebruik van drugs en alcohol
Drugs en alcohol worden vaak in verband gebracht met riskanter seksueel gedrag, zoals onbeschermde geslachtsgemeenschap en het aantal partners. Deze verzwakken de kans op condoomgebruik of andere veilige sekspraktijken. Van andere is aangetoond dat ze de immuunrespons verzwakken, waardoor iemand nog vatbaarder wordt voor een syfilisinfectie. Gebruikers van intraveneuze drugs lopen ook een groter risico op de verspreiding van syfilis.
Sekswerkers en hun klanten
Commerciële sekswerkers en klanten van commerciële sekswerkers zijn ook vatbaar voor blootstelling aan syfilis. Factoren die hieraan bijdragen zijn onder andere de verschillende seksuele blootstellingen die kunnen plaatsvinden tijdens commercieel sekswerk, condoomgebruik dat niet consequent is en gebrek aan toegang tot zorg waardoor het infectiepercentage stijgt. Commerciële sekswerkers moeten zich regelmatig laten testen en toegang hebben tot gezondheidszorg om het risico op blootstelling aan syfilis en andere infecties te vermijden.
Inconsistent gebruik van bescherming
Onjuist gebruik van condooms en andere beschermende barrières zoals gebitsbeschermers verhoogt het risico op blootstelling aan syfilis. Zelfs af en toe een condoom niet gebruiken kan leiden tot blootstelling aan syfilis. Een juist en consequent gebruik van bescherming tijdens elke geslachtsgemeenschap en ook tijdens orale geslachtsgemeenschap is essentieel om het infectiepercentage te verlagen.
Onvermogen om medische zorg en tests te krijgen
Omdat ongediagnosticeerde syfilis zijn fases stilletjes kan doorlopen en uiteindelijk grote gezondheidsproblemen kan veroorzaken in het tertiaire stadium, is het bijzonder gevaarlijk. Om de verspreiding van syfilis tegen te gaan, moet de toegang tot gezondheidszorg worden uitgebreid, waaronder gratis of goedkope soa-screenings. Maar een belangrijk obstakel voor de vroege diagnose en behandeling van syfilis is het gebrek aan toegang tot routinematige soa-testen en goedkope gezondheidszorg. Mensen die niet vaak toegang hebben tot gezondheidszorg kunnen het virus ongewild bij zich dragen en verspreiden.
Syfilisstatus van partner onbekend
Iemand kan besmet raken met syfilis door deel te nemen aan seksuele activiteit met een seksuele partner wiens status voor andere syfilis onbekend is. De geïnfecteerde mensen, voornamelijk in de primaire en secundaire stadia van syfilis, vertonen meestal geen symptomen en zijn zich er niet van bewust dat ze besmet zijn met de ziekte. Er is een grotere kans op overdracht als seks wordt bedreven zonder enige kennis van de soa-geschiedenis van de seksuele partner. Het risico om besmet te raken kan worden verkleind door open communicatie over de soa-status en wederzijdse tests.
Het risico op besmetting met syfilis verkleinen
Daarom is het voor mensen die aan seksuele activiteit doen net zo belangrijk om de kans om syfilis op te lopen te verkleinen als te beseffen dat de infectie op de lange termijn grote gevolgen kan hebben voor de gezondheid als ze niet behandeld wordt. In eerste instantie gaat het erom manieren te leren om de kans op het oplopen van de ziekte te verkleinen. Het is essentieel om te weten hoe je syfilis in de eerste plaats krijgt.
Correct en regelmatig gebruik van condooms of dental dams is een van de beste manieren om Syfilis risico’s te verlagen. Hoewel deze barrières het risico niet volledig wegnemen, omdat er soms zweertjes kunnen ontstaan op plaatsen die niet door een condoom worden bedekt, verminderen ze de kans op overdracht aanzienlijk. Het begrijpen van de Syfilis risico’s is cruciaal, aangezien syfilis ernstige complicaties kan veroorzaken als het niet wordt behandeld, waaronder schade aan organen en het zenuwstelsel. Door veiligere sekspraktijken te volgen en je regelmatig te laten testen, kun je deze risico’s beperken.
Een van de belangrijkste manieren om de kans op syfilis te verkleinen is door niet veel seksuele partners te hebben. Met veel seksuele partners is de kans groter om in contact te komen met iemand die mogelijk besmet is. Vaak is syfilis in een vroeg stadium asymptomatisch. Meestal beseft iemand niet eens dat hij de infectie heeft; dus hoe minder seksuele partners iemand heeft, hoe kleiner de kans op blootstelling aan syfilis.
Praten met je seksuele partners is een andere essentiële preventieve stap. Het risico op syfilis kan aanzienlijk worden verkleind door over de soa-status te praten en wederzijdse tests te stimuleren voordat je seks hebt. Regelmatige screenings kunnen de gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn minimaliseren door infecties in een vroeg stadium op te sporen, waardoor een snelle behandeling mogelijk is en wordt voorkomen dat de infectie zich verspreidt naar ernstigere stadia. Door je regelmatig te laten testen en veiliger seksueel gedrag te vertonen.
Conclusie
Simpel gezegd, als je begrijpt hoe je syfilis krijgt en wat het risico op infectie met zich meebrengt, kun je veel doen om deze ernstige soa te voorkomen. Syfilis wordt voornamelijk opgelopen door direct contact met syfilitische zweren tijdens seksuele activiteiten.
Het risico op overdracht van soa’s kan nog verder toenemen als open communicatie over de soa-status of wederzijds testen wordt genegeerd. Een SOA test thuis kan een handige oplossing zijn voor stellen die hun gezondheid willen waarborgen zonder het ongemak van een doktersbezoek. Daarnaast kan middelengebruik tijdens seksuele activiteit leiden tot slechte besluitvorming en daardoor de kans op ontmoetingen zonder bescherming vergroten, waardoor het risico nog groter wordt. Het is essentieel om openhartig te zijn over seksuele gezondheid en regelmatig te testen, vooral met de optie van een SOA test thuis.
Cruciale preventieve methoden zijn onder andere het consequent gebruiken van condooms, het beperken van het aantal seksuele partners, het regelmatig laten onderzoeken van soa’s en het onmiddellijk laten behandelen van geïnfecteerden om de kans op syfilis te verkleinen. Mensen kunnen hun risico op syfilis aanzienlijk verkleinen en bijdragen aan het voorkomen van de verspreiding ervan in de gemeenschap door zich bewust te zijn, veiligere seksuele relaties te hebben en proactieve maatregelen te nemen om hun gezondheid te beheren.
